भ्रमाचा भोपळा फुटला !!!

🖋️🖋️विशेष संपादकीय🖋️🖋️

.................................

.................................

अभिजीत राणे

भ्रमाचा भोपळा फुटला !!!

भारताच्या लोकशाहीत उपराष्ट्रपतीपद हे केवळ औपचारिकतेपुरते नाही. राज्यसभेचे अध्यक्ष म्हणून संसदीय व्यवस्थेतील या पदाला स्वतंत्र महत्त्व आहे. म्हणूनच प्रत्येक उपराष्ट्रपती निवडणूक ही केवळ एक पदाची निवड नसून, संसदेतल्या बहुमत आणि राजकीय आघाड्यांच्या एकात्मतेची खरी चाचणी असते. २०२५ मधील निवडणूकही याला अपवाद ठरली नाही. काल पार पडलेल्या या निवडणुकीने आकडेवारीच्या पलीकडे राजकारणाचे अनेक स्तर उलगडून दाखवले.

एनडीएने आपल्या उमेदवार म्हणून ज्येष्ठ नेते सी. पी. राधाकृष्णन यांची निवड केली. तमिळनाडूतील संघटनकारक, विचारसरणीला निष्ठावान राहून कार्य करणारे आणि संसदीय व सामाजिक क्षेत्रात दीर्घकाळ सक्रिय असलेले हे नेते भाजपच्या संघटनात्मक उभारणीत मोलाचा वाटा उचलणाऱ्यांपैकी आहेत. त्यांची प्रतिमा स्वच्छ, संयमी आणि सर्वपक्षीय सन्मान प्राप्त करणारी आहे. दक्षिणेतील प्रतिनिधित्व वाढवण्याच्या दृष्टीने भाजपने राधाकृष्णन यांच्यावर विश्वास टाकला, यात राजकीय दूरदृष्टीही दिसते.

दुसरीकडे इंडिया आघाडीने माजी न्यायमूर्ती बी. सुदर्शन रेड्डी यांना मैदानात उतरवले. उच्च न्यायालय आणि सर्वोच्च न्यायालयात दीर्घकाळ कारकीर्द केलेल्या या व्यक्तिमत्त्वाला कायद्याचे गाढे ज्ञान आहे. न्यायालयीन निर्णयांमधून सामाजिक न्यायासाठी भरीव योगदान देणारे म्हणून त्यांची प्रतिमा आहे. परंतु राजकारणातील अनुभव शून्य, आणि पक्षीय संघटनांशी घट्ट नाळ नसल्याने ते उमेदवार लोकप्रियतेपेक्षा प्रतीकात्मकतेचे भासत होते. आघाडीला असा उमेदवार अपेक्षित होता, ज्याच्यामागे मतदारांना प्रेरणा मिळेल; मात्र रेड्डी यांच्यातील व्यक्तिशः गुणवत्ता असूनही राजकीय आकर्षण अपुरे ठरले.

एकूण ७८१ खासदार हे या निवडणुकीचे मतदार होते. त्यापैकी ७६७ जणांनी मतदान केले, तर १४ जण अनुपस्थित राहिले. १५ मते अवैध ठरली, म्हणजे अखेरीस ७५२ वैध मते मोजण्यात आली.

निकाल जाहीर झाला तेव्हा स्पष्टपणे एनडीएचा विजय दिसून आला –

* सी. पी. राधाकृष्णन : ४५२ मते

* बी. सुदर्शन रेड्डी : ३०० मते

ही आकडेवारी केवळ विजयाचा फरक दाखवत नाही, तर राजकीय वास्तवाची अनेक संकेतस्थळेही दाखवते.

आकडेवारी पाहता, एनडीएचे अपेक्षित संख्याबळ होते ४२७. प्रत्यक्षात त्यांनी मिळवले ४५२. म्हणजेच २५ मतांची अधिक भर. हे अतिरिक्त मते कुठून आली? त्याचे उत्तर सोपे आहे – काही विरोधी खासदारांनी क्रॉस-व्होटिंग केले किंवा स्वातंत्र्यवादी/लहान पक्षांनी एनडीए कडे झुकते माप दिले. दुसरीकडे इंडिया आघाडीचे अपेक्षित संख्याबळ होते ३५४. मात्र त्यांनी मिळवली फक्त ३०० मते. म्हणजेच ५४ मतांची गळती. त्यापैकी २९ मते वाया गेली (अवैध किंवा अनुपस्थितीमुळे), तर उरलेली २५ मते थेट एनडीए च्या बाजूला गेली. यावरून स्पष्ट होते की गुप्त मतदानाच्या परिस्थितीत इंडिया आघाडीतील एकजूट कोलमडली.

क्रॉस-व्होटिंग हा भारतीय संसदीय राजकारणातील जुना रोग आहे. पक्षीय दबाव, नेतृत्वावरील असंतोष, किंवा सत्ताधारी पक्षाशी गुप्त समझोता अशा अनेक कारणांमुळे खासदार विरोधात मतदान करतात. या निवडणुकीतही तेच घडले. काँग्रेस नेते जयराम रमेश यांनी सर्व ३१५ इंडिया खासदारांनी मतदान केले असा दावा केला होता; परंतु प्रत्यक्ष आकडे वेगळे चित्र सांगतात. गळती नेमकी कोठून झाली हे अद्याप स्पष्ट नाही, परंतु इतके नक्की की इंडिया आघाडीतील अंतर्गत मतभेद उघडकीस आले.

एनडीए आघाडीचे खासदार मात्र शिस्तबद्ध रितीने मतदानाला हजर राहिले आणि एकसंधतेने राधाकृष्णन यांच्या मागे उभे राहिले. एवढेच नव्हे तर अपेक्षितपेक्षा जास्त मते मिळवून त्यांनी संघटनशक्ती व राजकीय विश्वासार्हतेचे प्रदर्शन केले. बीजेडी, बीआरएस आणि अकाली दलासारख्या काही पक्षांनी मतदान टाळले असले, तरीही त्यांचा एनडीए विरुद्ध खुला विरोध दिसला नाही. हे एनडीए साठी आणखी एक सकारात्मक संकेत आहे.

इंडिया आघाडीने निवडणुकीपूर्वी ‘एकता’चे प्रदर्शन केले होते. एकत्र पत्रकार परिषद, सांघिक रणनीती आणि मोठ्या उत्साहाने रेड्डी यांना पाठिंबा. परंतु गुप्त मतदानाने त्यांच्या या एकतेवर प्रश्नचिन्ह उभे केले. काही खासदारांनी गैरहजेरी लावली, तर काहींनी थेट एनडीए ला मत दिले. त्यामुळे ५४ मतांची गळती झाली. हे आकडे सांगतात की INDIA आघाडी अजूनही आपली अंतर्गत विसंवाद मिटवू शकलेली नाही. सत्तेत आल्यास अशा आघाडीचा स्थैर्य कितपत टिकेल, याबद्दल जनतेच्या मनात शंका निर्माण होणे साहजिक आहे.

या निवडणुकीने भारताच्या राजकीय पटावर काही ठोस संदेश दिले.

1. एनडीए अजूनही संघटित, शिस्तबद्ध आणि मजबूत आहे.

2. इंडिया आघाडीची वरवरची एकता गुप्त मतदानात फिसकटली आहे.

3. क्रॉस-व्होटिंगचे आकडे आगामी काळात आघाडीतील नाट्यमय बदलांची चिन्हे आहेत.

4. पुढील लोकसभा आणि राज्यसभा घडामोडींवर या निकालाचा प्रभाव निश्चित दिसेल.

ही निवडणूक एनडीए च्या मनोधैर्यासाठी हा मोठाच विजय आहे. आगामी विधायक कार्यक्रम, राज्यसभेतील महत्त्वाच्या कायद्यांवर चर्चा आणि २०२९ च्या लोकसभा निवडणुकीची पायाभरणी यासाठी हा विजय प्रेरणादायी ठरेल. दुसरीकडे इंडिया आघाडीसाठी ही निवडणूक एक गंभीर धक्का आहे. त्यांच्या खासदारांमध्ये असलेली निष्ठा आणि आघाडीतील परस्पर विश्वास या बाबींवर त्यांनी गांभीर्याने विचार करण्याची गरज आहे.

२०२५ ची उपराष्ट्रपती निवडणूक केवळ एका व्यक्तीच्या विजय-पराजयापर्यंत सीमित नाही. या निवडणुकीने आकडेवारीतून राजकीय वास्तव उजागर केले. एनडीएने आपल्या संघटनशक्तीने आणि अतिरिक्त मतांच्या मिळकतीने भक्कम बाजू सिद्ध केली. तर इंडिया आघाडीने गुप्त मतदानातील गळतीमुळे स्वतःची कमकुवत बाजू उघड केली. त्यामुळे या निवडणुकीचा खरा संदेश असा आहे – भारतीय लोकशाहीत संख्या जितकी महत्त्वाची, तितकाच महत्त्वाचा आहे पक्षातील शिस्त, निष्ठा आणि विश्वास. एनडीएने ते सिद्ध केले, आणि इंडिया आघाडीला त्याची किंमत चुकवावी लागली.

महाराष्ट्राचा विचार केला तर महाराष्ट्राचे राज्यपाल असणारी व्यक्ती आज उपराष्ट्रपती झाली आहे. हे आपल्यासाठी भूषणास्पद आहे. त्याच प्रमाणे एनडीए आघाडीने या निवडणुकीचे नियोजन उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या पुत्राला अर्थात डॉक्टर श्रीकांत शिंदे यांना प्रदान केले होते आणि त्यांनी ही जबाबदारी चोखपणाने पार पाडली आहे. ही गोष्ट त्यांच्या करियरच्या दृष्टीने एक उत्तम घटना आहे.

www.abhijeetrane.in

www.mumbaimitra.com

#VicePresidentialElection #IndianPolitics #NDA #INDIAAlliance #PoliticalReality #AbhijeetRane #MumbaiMitra #CrossVoting